ไม่ว่าคุณจะรู้จัก ริชาร์ด ไฟน์แมน (Richard Feynman) ในฐานะเจ้าของรางวัลโนเบลด้าน Quantum Electrodynamics เจ้าของไอเดียควอนตัมคอมพิวเตอร์คนแรกๆ หรือ เจ้าของเทคนิคการเรียนรู้เพื่อความเข้าใจที่แท้จริง แต่หลังอ่านหนังสือเล่มนี้จบ คาดว่าทุกคนน่าจะคิดเหมือนกันว่าไฟน์แมนนั้น…โคตรแสบ!
ผมเคยเห็นชื่อไฟน์แมนครั้งแรกเมื่อนานมาแล้วในสูตร Feynman-Kac ที่ใช้ช่วยคำนวณมูลค่าอนุพันธ์ออปชั่น ตอนที่อ่านเจอก็ไม่รู้ว่าไฟน์แมนนั้นเป็นใคร อ่านออกเสียงยังไงก็ไม่รู้ แต่ด้วยกลไกอะไรสักอย่างของเฟสบุ๊ก ทำให้ช่วงหลายปีที่ผ่านมาเห็นเรื่องของไฟน์แมนอยู่เต็มฟีด เลยอยากลองอ่านเรื่องราวของเขาดูสักหน่อย
หนังสือ Surely You’re Joking, Mr. Feynman เล่าเรื่องราวสนุกๆ ของไฟน์แมนที่เขาพบเจอตั้งแต่เด็กจนได้รับรางวัลโนเบล ไฟน์แมนเล่าเรื่องราวแบบจริงใจไม่ใส่ฟิลเตอร์ คิดอะไร ทำอะไร แกล้งใคร ท้าทายใคร ก็บอกหมด ซึ่งเรื่องราวแทบทุกตอนมักจะมีที่มาจากความขี้สงสัย ทำให้เขาทดลองโน่นลองนี่ ซึ่งก็มักจะจบลงด้วยเรื่องเซอร์ไพรส์และความฮา เช่น เขาสงสัยว่าคนเรามีความสามารถในการดมกลิ่นมากขนาดไหน ถึงจะแพ้หมาก็เถอะ เลยลองคลานลงไปดมตามพื้น แล้วก็พบว่าจริงๆ แล้วเรามีความสามารถดมกลิ่นมากกว่าที่คนทั่วไปคิดเยอะ อะไรแบบนี้ ซึ่งข้อคิดที่ได้ส่วนใหญ่คือ เราควรคิดทบทวนและตั้งคำถามกับสิ่งต่างๆ อย่างซื่อตรง
ถ้าลองกูเกิลประวัติของไฟน์แมน คุณจะพบอย่างรวดเร็วว่าเขามีข้อครหาอยู่เรื่องหนึ่งคือ…เรื่องสาวๆ พออ่านหนังสือผ่านไปครึ่งเล่ม ผมก็ลุ้นว่าเขาจะกล้าเล่าเรื่องนี้ในหนังสือไหม ซึ่งไฟน์แมนก็ไม่มีเหนียม ครึ่งหลังของหนังสือมีหลายตอนเกี่ยวกับการจีบหญิงตามผับบาร์ บางทีอ่านไปอ่านมาก็นึกว่ากำลังอ่านหนังสือปกดำของ Neil Strauss ซึ่งก็ตามสไตล์นักวิทยาศาสตร์นั่นแหละ ไฟน์แมนต้องลองผิดลองถูก หมดเงินเลี้ยงเหล้าไปหลายค่ำคืน แต่ทำเท่าไหร่ก็ไม่สำเร็จ พอร้านปิดก็โดนสาวๆ ตีจากตลอด จนต้องได้คนมาชี้แนะ ถึงสำเร็จยุทธ์ นี่ถ้าได้อ่านหนังสือเล่มนี้ก่อนหน้านี้อาจต้องนำเทคนิคไปใช้ดูบ้าง (ลองเพื่อรู้แบบนักวิทยาศาสตร์นะ) ใครว่านักฟิสิกส์จะต้องเนิร์ดๆ ติ๋มๆ แบบเชลดอนกับเลนเนิร์ดในซีรีย์บิ๊กแบงนี่ลืมไปได้เลย
ความเจ๋งอย่างหนึ่งของหนังสือเล่มนี้คือ เราจะได้เจอนักวิทยาศาสตร์และนักคณิตศาสตร์ตัวท็อปชื่อคุ้นหูพาเหรดออกมาอย่างคับคั่ง ไม่ว่าจะเป็น Einstein, Fermi, Oppenheimer, Wheeler, Bohr, Dirac, Crick, von Neuman, Russell, Pauli, Yukawa เป็นต้น ซึ่งไฟน์แมนมีอันไปเกี่ยวกับเขาหมด นี่แสดงให้เห็นว่าแวดวงวิชาการของอเมริกาช่วงกลางศตวรรษที่ 20 นั้นอัดแน่นไปด้วยนักวิทยาศาสตร์หัวกะทิ
ด้วยความสงสัยใคร่รู้ ชอบลองโน่นลองนี่ ทำให้ไฟน์แมนใช้ชีวิตสุดคุ้ม เข้าไปเกี่ยวพันกับเรื่องโน้นเรื่องนี้เต็มไปหมด เขาตั้งคำถามกับทุกสิ่ง ตั้งคำถามกับความเชื่อ ตั้งคำถามกับความรู้เดิม ตั้งคำถามกับกฎระเบียบ ตั้งคำถามกับผู้มีอำนาจ ไฟน์แมนลองทำกิจกรรมหลายอย่าง เช่น ตีบองโก วาดรูป (เน้นนางแบบนู้ด) ไปจนถึงถอดจิต!
ใครอยากรู้เรื่องราวแสบๆ ของไฟน์แมน พร้อมกับข้อคิดดีๆ ในการเรียนรู้ ลองอ่านหนังสือเล่มนี้ดูครับ
ป.ล. หนังสือเล่มนี้ทำให้รู้ว่าอเมริกาก็มีอาบอบนวด เขาไม่ได้เขียนว่า bathe-steam-massage นะ แต่จากลักษณะที่บรรยายก็เดาว่าใช่
