ขอบคุณ อ. กราฟ ที่มอบหนังสือ Energy for All ให้นะครับ หนังสือเล่มนี้ทำให้ผมเข้าใจโครงสร้างกลไกพลังงานไฟฟ้าของเมืองไทย และ ข้อจำกัดสู่การเปลี่ยนผ่านพลังงานที่เป็นธรรม (just energy transition) ชัดเจนขึ้นมากเลย
สำหรับคนที่ไม่เชี่ยวชาญกฎหมายอย่างผม ตอนแรกก็กลัวว่าจะอ่านไม่รู้เรื่อง แต่พอได้อ่านก็รู้สึกว่า ยิ่งถ้าเป็นเรื่องเกี่ยวกับพลังงานที่มีโครงสร้างซับซ้อน มีผู้มีส่วนได้ส่วนเสียจำนวนมาก และ เดิมพันหมาศาล กลไกทางตลาดปกติอาจจะไม่สามารถแก้ปัญหาได้ จำเป็นต้องใช้กฎหมายปลดล็อคข้อจำกัดและสนับสนุนให้เกิดการเปลี่ยนแปลง อย่างเช่น ทำยังไงให้การกระจายศูนย์ทางพลังงาน (decentralization) เป็นไปได้ จะแยกผู้ผลิตไฟฟ้าออกจากเจ้าของโครงข่ายเพื่อไม่ให้เขาไปกีดกันผู้ผลิตไฟฟ้ารายอื่นอย่างไร หรือ การเปิดระบบโครงข่ายไฟฟ้าให้แก่บุคคลที่สาม (third party access)
หนังสือแสดงตัวอย่างในต่างประเทศให้เห็นว่าพัฒนาการทางกฎหมายต้องทำอย่างค่อยเป็นค่อยไปและอาจต้องใช้เวลานานกว่าจะเห็นผล อย่างเช่น ญี่ปุ่นที่คิดเรื่องเปิดเสรีพลังงานไฟฟ้ามาหลายสิบปีแล้ว และก็ค่อยๆ แก้กฎหมายมาเรื่อยๆ หรือ กฎหมายเวียดนามที่ดูเหมือนจะนำหน้าประเทศเราไปแล้ว ซึ่งประเทศไทยต้องรีบไล่ตาม เพราะการเข้าถึงพลังงานสะอาดอย่างเป็นธรรมเป็นตัวชี้เป็นชี้ตายธุรกิจในบรรยากาศที่ทั้งโลกกำลังร่วมมือแก้ปัญหาโลกเดือด
นอกเหนือจากมุมมองทางกฎหมาย หนังสือเล่มนี้ยังแนะนำกลไกและวิธีการต่างๆ ที่จะช่วยทำให้เกิดการเปลี่ยนผ่าน ตั้งแต่การซื้อขายพลังงานสะอาด ใบรับรองการผลิตพลังงานหมุนเวียน ระบบเมืองอัจฉริยะ การซื้อขายไฟด้วยบล็อกเชน ไปจนถึงอัลกอริทึมจัดสรรพลังงาน
หนังสือเล่มนี้น่าจะตอบคำถามคาใจของหลายคนให้หายสงสัย ไม่ว่าจะเป็น ทำไมค่าไฟถึงแพง ทำไมเรา(จะ)ขายไฟคืนโครงข่ายไฟฟ้าไม่ได้ ไปจนถึง แล้วประเทศไทยจะเปลี่ยนผ่านพลังงานที่เป็นธรรมได้ไหม
ใครที่สนใจเรื่อง just energy transition ที่ส่งผลกระทบต่อเราทุกคนและเป็นกลไกสำคัญในการแก้ปัญหาโลกเดือด ห้ามพลาดหนังสือเล่มนี้เลยครับ
